In lawineland bestaan er een aantal hoofdrolspelers. De plaatlawine steelt vaak de show door zijn kolossale kracht en vernietiging. Bij de losse sneeuwlawine komt alleen de bovenste sneeuwlaag los terwijl bij de grondlawine het gehele sneeuwdek naar beneden dondert. En de natte sneeuwlawine, die heeft iets te maken met water. Kortom, er zit nogal wat differentiatie in de verschillende lawines.
De plaatlawine
De meest beruchte lawine is de plaatlawine. Waarom? Door deze lawine vallen de meeste slachtoffers. De plaatlawine is een machtig natuurverschijnsel dat regelmatig plaatsvindt. Alleen al in de provincie Salzburg te Oostenrijk (waar ik in de winter woon) zijn wekelijks waarnemingen van toerskiërs die plaatlawines aftrappen. Het grootste deel van de plaatlawines wordt veroorzaakt door de mens. Een plaatlawine gaat ook weleens spontaan af, maar bij het grootste deel van de ongevallen zorgen wij als mens voor de initiatie. De vier belangrijkste voorwaarden van de plaatlawine zijn: een gebonden pak sneeuw, een zwakke laag daaronder, een hellingshoek van minimaal 30 graden en als laatste een initiatie. Die initiatie kan verschillen. Soms is dat een staaf dynamiet van de lawinedienst, soms is het een op hol geslagen gems. Maar veel vaker is het een mens, een mens met te weinig verstand van zaken of een mens met geweldig veel pech (restrisico).
Hier kun je lezen hoe een plaatlawine precies ontstaat. Zo vind je op het blog van Flipside trouwens meerdere gave stukken over sneeuw, lawines en off-piste reizen. Check het maar eens rustig als de tijd daarvoor rijp is. Bakkie erbij en lekker lezen op weg naar de Alpen.
Klik om meer te leren over de plaatlawine
Ode aan de zon
Voor ik verder schrijf over de volgende lawine even wat aandacht voor de zon. Een lawine wordt door verschillende natuurelementen beïnvloed. Wind, temperatuur, sneeuwval, etc. De bron van alle natuurelementen is echter de zon. Wind wordt veroorzaakt door hoge- en lagedrukgebieden. Diezelfde drukgebieden worden veroorzaakt door warme (stijgende) en koude (dalende) lucht en deze ontwikkeling van lucht komt allemaal door het schijnen van de zon. De zon is de motor van de aarde en heeft ook een significante invloed op sneeuw- en lawines. In zeer concrete en tastbare zin, de natte sneeuwlawine. De zon doet ons meestal goed en maakt mij in ieder geval vaak vrolijk. Maar ben je in the wrong place at the wrong time? Dan doet hij kwaad.
Hier staan we even te ontspannen in het zonnetje tijdens een offfiste tocht vorige week in Hinterglemm
De natte sneeuwlawine
Als de zon hoog aan de hemel staat en er warme lucht in de troposfeer hangt dan is de kans op een natte sneeuwlawine aanzienlijk. De straling van de zon warmt het sneeuwdek op en de reeds warme atmosfeer doet er nog een schepje bovenop. Als sneeuw opwarmt, dan wordt het nat, zwaar en gevaarlijk. Regelmatig worden de bovenste lagen van het sneeuwdek te zwaar en glijden ze als plaatlawine over de koudere sneeuwlagen naar beneden. Een groot, nat, zwaar sneeuwdek dat met het gewicht van honderden vrachtwagens naar beneden komt zetten is grote ellende. Er zijn ook natte sneeuwlawines waarbij alleen de toplaag in een kegelvorm naar beneden komt rollen. Deze lawines zijn vaak wat kleiner van omvang. Toch zijn deze natte sneeuwlawines een belangrijk signaal dat het sneeuwdek aan het opwarmen is en dat er dus gevaar op de loer ligt.
De grondlawine
De grondlawine is een apart verschijnsel. Een volledig sneeuwdek glijdt over de ondergrond naar beneden en laat een reusachtig gapend gat achter. Deze lawine vind ik het meest bizar. Een grondlawine wordt veroorzaakt door een zwakke laag helemaal onderin het sneeuwdek, direct op de grond van de berg. Die zwakke laag is vaak in de vorm van vloeistof (water). Als het bijvoorbeeld heel warm is geweest dan kan het smeltende sneeuwdek zorgen voor die zwakke waterige laag direct op de bodem van de berg. Grondlawines zijn gevaarlijk en gaan vaak spontaan af, slechts zelden wordt er echter een grondlawine afgetrapt door de mens. Omdat deze grondlawines vaak spontaan afgaan is het al snel duidelijk dat je je op bepaalde hellingen niet moet wagen. Vandaar dat er relatief weinig mensen door grondlawines worden verrast. Als freerider wil je echter geen acteur/veroorzaker zijn van dit schouwspel. Ook bij een grondlawine hebben we het we het over tonnen aan sneeuw die iemand ernstig kunnen verwonden.
Gnarly grondlawine in Hinterglemm afgelopen week
De losse sneeuwlawine
Ik ga er niet vanuit, maar als ik dan toch mag kiezen, dan zou ik in het geval van een lawine graag een losse sneeuwlawine kiezen. Bij de losse sneeuwlawine laat alleen de toplaag los. Deze komt niet los als een ‘plaat’ maar rolt in kegelvorm naar beneden. De losse sneeuwlawine begint altijd klein en eindigt in een grotere kegel. We noemen dit ‘het sneeuwbaleffect’. Deze lawine vindt vaak spontaan plaats op steile rotsachtige hellingen. Vergis je niet, een losse sneeuwlawine kan zeer machtige vormen aannemen. En als je onder een steile helling verrast wordt door zo’n kreng, dan word je zeker niet vrolijk. Tijdens een winter hoor je echter nauwelijks verhalen over ongevallen met losse sneeuwlawines. Dat is ook weleens fijn toch? Geen bericht is goed bericht.
Catch you on the flipside
Meer lezen over sneeuw en lawines? Een lawinecursus boeken? Een off-piste reis boeken? Je vindt het allemaal op onze website. Hier lees je bijvoorbeeld de backcountry ervaring van Robin Kukler tijdens onze Poederjacht.
Tot ziens in het volgende verhaal!
Wil jij ook off-piste leren skiën of snowboarden? Onze reizen zijn ook voor beginnende freeriders!
