Lawineongevallen blijven een groot risico in de Alpen, waarbij verstikking bij bedelving de meest dodelijke factor is. Er is nu echter een significante hoop voor wintersporters: het Noorse apparaat Safeback SBX, dat lucht uit de sneeuw pompt, is in een onafhankelijke ‘extremestudie’ van Eurac Research bewezen effectief. De gepubliceerde resultaten tonen aan dat de cruciale overlevingstijd met meer dan verfijfvoudigd kan worden.
Safeback SBX
Het apparaat met de naam Safeback SBX is in Noorwegen ontwikkeld. Het is een machine die in de rugzak is geïntegreerd. In het geval van een lawine kan deze anderhalf uur lang 150 liter lucht per minuut via twee slangen naar het slachtoffer toe brengen. “Het apparaat maakt een lawine niet minder levensbedreigend, maar het kan de sterfte verminderen”, zegt Hermann Brugger van Eurac Research. Het apparaat geeft het slachtoffer de kans om langer vol te houden onder een sneeuw, terwijl er gezocht wordt.
Hoe groot is de kans op verstikking?
Zodra iemand bedolven is onder de sneeuw, begint de tijd te dringen. Lawineslachtoffers overlijden in twee derde van de gevallen aan verstikking, met een gemiddelde fatale termijn van 35 minuten. Dit komt doordat de zuurstof in de ademholte snel wordt opgebruikt en schadelijk koolmonoxide zich ophoopt. Als het slachtoffer binnen 20 minuten wordt gevonden, is de kans op redding groot. Na een half uur heb je nog slechts 30% kans om te overleven. Na één uur is de overlevingskans zelfs gedaald naar 3%. De Safeback SBX is ontwikkeld om precies deze kritieke tijdsperiode te overbruggen.
Eurac Research test onder realistische omstandigheden
Om onafhankelijk te testen of het apparaat werkt heeft Eurac Research een onderzoek gedaan onder realistische omstandigheden. Dertig mannen en vrouwen zijn als proefpersonen begraven onder de sneeuw met het apparaat. Al liggend op de buik zijn deze personen bedolven onder de sneeuw. De helft van de proefpersonen kreeg het echte Safeback SBX apparaat mee, de andere helft kreeg een niet werkend apparaat dat alleen nagemaakte geluiden produceert. Tijdens de actie zijn verschillende getallen gemeten. Denk daarbij aan de verdeling van de zuurstof en kooldioxide tijdens het ademen en de stressrespons van het lichaam.
- Opzet: In maart 2023 werden in de Zuid-Tiroolse Dolomieten op 2000 meter hoogte 24 gezonde vrijwilligers (mannen en vrouwen, 23 tot 54 jaar oud) onder strenge medische bewaking begraven onder meer dan 50 cm sneeuw.
- Controlegroep: Van de deelnemers met een niet-werkend apparaat moesten vier personen vroegtijdig stoppen vanwege acute ademnood. Zeven anderen bleven gemiddeld slechts 6,4 minuten begraven voordat hun zuurstofsaturatie onder de 80% daalde.
- Actieve groep: Van de deelnemers met een geactiveerd Safeback SBX-systeem, moest niemand stoppen vanwege ademnood. Elf personen bleven de volle 35 minuten onder de sneeuw zonder een relevante daling van het zuurstofgehalte in het bloed.
De conclusie: In een realistische situatie geeft dit de reddingsdiensten meer dan vijf keer zoveel tijd om het slachtoffer te lokaliseren en te redden. De wetenschappelijke resultaten zijn gepubliceerd in het gezaghebbende medische vakblad JAMA. De werking van de Safeback SBX is afhankelijk van factoren zoals vrije ademwegen en de diepte/dichtheid van de sneeuw. De studie werd uitgevoerd onder zeer hoge schneedichtheid (ongunstige omstandigheden), wat suggereert dat het apparaat bij lichtere sneeuw waarschijnlijk nog beter functioneert.
Verkrijgbaarheid + toekomstvisie
Volgens de officiële website over de Safeback SBX is het apparaat inmiddels verkrijgbaar. De kosten voor de Safeback SBX, inclusief rugzak, liggen momenteel tussen de € 600,- en € 840,-. De fabrikant werkt aan een gecombineerde oplossing waarbij de Safeback SBX wordt geïntegreerd met een lawine-airbag in één rugzak. Deze combinatie zou enerzijds de kans op bedelving verkleinen en anderzijds de overlevingsduur vergroten bij een kritieke begraving.
